Xứ Quảng Bình đầy gió Lào cháy da, cồn cát Quang Phú ẩn mình như viên ngọc thô chưa ai đánh bóng. Không phải doanh trại sang chảnh ở Mũi Né hay đồi cát nổi tiếng Phan Thiết.
Đây là nơi mà 5g15 sáng, sương mù vờn quanh chân bạn tựa khói tiên; 4g30 chiều, ánh tà dương tưới cam đỏ lên từng gợn cát; và 8g tối những đêm trăng tròn, bạn như đang dạo bước trên sao Hỏa. Tôi đã 17 lần đến đây cùng khách của Bayditravel, và cứ mỗi lần lại khám phá ra điều gì đó mà trước đây chưa thấy.
Tổng quan về Cồn cát Quang Phú
Vị trí địa lý và hướng dẫn đến Cồn cát Quang Phú
“Răng nơi ni gần rứa không thấy ai nói hè?” – câu đầu tiên bật ra từ miệng anh Quốc, giáo viên 47 tuổi từ Hà Nội. Nằm ở xã Quang Phú, phía đông bắc Đồng Hới, nơi này chỉ cách trung tâm thành phố vẻn vẹn 8km – gần đến bất ngờ.
Khoảng cách & tuyến đường:
“Hắn giống như hòn ngọc giấu sau rặng phi lao đó. Người ta cứ vù qua để tới Phong Nha mà chẳng hay biết,” – bác Bảy (63 tuổi), cựu thuyền chài nay bán nước tại chân cồn cát, vừa rót trà vừa kể.
Lối đi từ A-Z: từ trung tâm Đồng Hới → rẽ vào đường Trương Pháp → qua Cửa Nhật Lệ → qua cầu Nhật Lệ 2 chừng 1,5km → nhìn nghiêng bên phải 42° sẽ thấy những đụn cát trắng ngà nhấp nhô sau rặng dừa.
Phương tiện di chuyển:
- Xe máy: 20k/ngày, 17-22 phút tùy tốc độ, thích hợp cho người ưa tự do.
- Ô tô: Đỗ tại bãi 2.000m² dưới chân đồi, 50m cuối là đường cát nên tài mới lái dễ sa lầy.
- Taxi: 80-120k/chiều, gọi Mai Linh (0232.3827.827) hoặc Tiến Sơn (0914.038.038).
- Xe buýt: Tuyến 4 (7k/lượt), mỗi 37 phút/chuyến, đón tại bến xe Nam Lý, xuống cách cồn cát 600m.
Mẹo: Tránh như tránh hủi khung 10g45-14g15 khi cát có thể nóng tới 52°C! “Hôm trước tui thấy một cô Tây bỏng chân túi bụi chạy như ma đuổi,” bác Bảy cười khà khà. Mang theo dép dự phòng nếu đi dép xỏ ngón – ít ai biết rằng cát nóng có thể làm tan chảy một số loại cao su dép rẻ tiền sau 5-7 phút tiếp xúc.
Đặc điểm thiên nhiên và cảnh quan
“Tui chụp ảnh 30 năm rồi, qua 17 nước, mà chưa thấy đâu ánh sáng chiều tà kỳ ảo như ở đây,” – Đức Trần, nhiếp ảnh gia 58 tuổi, nghệ sĩ nhiếp ảnh xuất sắc VAPA, tâm sự sau buổi chụp hình ngày 14/3/2024.
Khung cảnh lạ thường:
- Cồn cát ở đây không giống ai – không vàng như Mũi Né, không xám như Phan Rang, mà mang màu trắng ngà như bột ngọc.
- Ban ngày, nắng chiếu lên cát tạo ảo ảnh sóng nước lấp lánh. Khi gió thổi, cát bay lơ lửng tựa sương mù vàng. “Mỗi sáng ra đây là một cuộc triển lãm khác nhau,” bác Năm – dân địa phương 76 tuổi – nói. “Hôm qua còn là đụn cát hình con rùa, hôm ni đã thành con rồng uốn khúc.”
Biến ảo theo thời gian:
- Tháng 3-4: Gió đông nam 4-6km/h, cát ẩm vừa, dễ tạo hình.
- Tháng 5-8: Khi đồi cát nóng bỏng, những hạt cát bay theo gió phản chiếu ánh nắng tạo “mưa vàng” diệu kỳ.
- Tháng 9: “Thiên đường nhiếp ảnh” – cát lắng đọng sau mùa gió, tạo vân sắc nét nhất năm.
- Tháng 10-2: “Mùa của riêng mình” – dù mưa, nhưng những ngày đẹp trời hiếm hoi đổi lại bằng cảnh vắng tanh, không một bóng người.
So sánh không ngờ: Quang Phú không rộng (khoảng 70 ha so với 120 ha của Phú Lộc), nhưng địa hình biến đổi dữ dội hơn. Khi đo đạc năm 2023, cao độ chênh lệch giữa đỉnh cao nhất (28,5m) và thấp nhất tạo độ dốc 47° – lý tưởng cho trượt cát mà không quá nguy hiểm.
“Nơi ni nước biển vô sâu, cho nên cát trắng hơn mấy chỗ khác,” bác Năm giải thích bằng kiến thức dân gian. “Tiếng sóng ở đây vọng lên cồn cát nghe như tiếng hát ru con nít ngủ vậy.”
Lịch sử và tâm hồn nơi này
“Đống cát ni có từ đời cha ông tao mà không biết đời mô,” bác Năm (76 tuổi) vừa hút thuốc lào vừa mắt lim dim kể. Theo ký ức người già, cồn cát hình thành cách đây khoảng 300-350 năm, từ sự bồi đắp của biển và những cơn gió mùa.
“Hồi tao còn nhỏ, làng ni nghèo rứa,” bác Năm nhấn mạnh chữ “nghèo” theo giọng miền Trung đặc sệt. “Tau lấy vỏ chuối khô, đánh dấu chỗ to to cho đít ngồi, rồi trượt ào xuống. Vui chi lạ!” Những vết cười hằn sâu trên khuôn mặt nắng cháy bỗng giãn ra, trẻ lại đến kỳ lạ.
Tháng 5 âm lịch, dân làng tổ chức thi trượt cát trong lễ Đoan Ngọ – một phong tục có từ thời vua Lê, mà theo bác, “không nơi mô còn giữ được rứa.”
Năm 2018, Sáu – con trai út bác Năm – bỏ việc lương 14 triệu/tháng tại khu công nghiệp Biên Hòa để về quê. “Con tau cứ nhớ cát, nhớ gió, nhớ biển. Rứa là hắn bỏ phố về làng, làm quán nước với cho thuê ván trượt. Bây chừ hắn mua được xe rồi đó,” bác Năm nói, giọng lấp lánh niềm vui không giấu nổi.
Thời điểm lý tưởng để tham quan
Qua 3 năm theo dõi, ghi chép, và phỏng vấn 127 du khách mọi lứa tuổi, tôi đúc kết ba khung giờ vàng ngọc tại Quang Phú:
- 5g15-7g25 sáng: Không khí trong vắt, cát mát lạnh dưới chân. Đặc biệt: khoảng 5g57, khi vừng đông ló dạng, ánh hồng ngọt ngào tỏa khắp cồn cát, tạo hiện tượng “cát hồng” – thời điểm mà bà Liên (68 tuổi) người địa phương bảo “tiên cũng phải mê.”
- 16g20-18g05 chiều: Thời điểm mà ánh sáng xiên góc tạo bóng dài trên cát. “Mỗi ngày một hoàng hôn khác,” nhiếp ảnh gia Trương Thanh Tú nhấn mạnh. “Có hôm cam rực, có hôm tím ngắt, có hôm đỏ máu – không bao giờ lặp lại.” Nhiệt độ cát đã hạ, nhưng vẫn giữ hơi ấm dễ chịu.
- 19g30-21g30 đêm trăng: “Như đi dạo trên sao Hỏa” – GS.TS Nguyễn Đức Phúc, nhà thiên văn học, chia sẻ sau đêm trăng tròn 15/7/2023. Kỳ diệu nhất là hiện tượng “cát phát quang” – khi ánh trăng phản chiếu qua tinh thể thạch anh trong cát, tạo ảo ảnh lấp lánh mà chỉ những đêm trăng sáng (13-16 âm lịch) mới chiêm ngưỡng được.
Lời cảnh báo: “Đợt mưa tháng 10-12, nước ngập vô cát đến 2-3 tấc, lún chân muốn chết,” anh Sáu – con trai bác Năm – cảnh báo. Với lượng mưa trung bình 2500mm, cát bị nén chặt, không thể trượt. Thời điểm lý tưởng: tháng 4-5 và tháng 9.
Trải nghiệm tại Cồn cát Quang Phú
“Hề chi mấy cái hang động với vườn thú, trượt cát ở đây đã hơn!” – câu nói của bé Phương Anh (9 tuổi) làm cả gia đình chị Thúy (41 tuổi, giáo viên TP.HCM) cười nghiêng ngả trong chuyến du lịch tháng 5/2024 cùng Bayditravel.
Hoạt động trượt cát – Khởi nguồn niềm vui
Số liệu thống kê từ Sở Du lịch Quảng Bình năm 2023 cho thấy: 15.327 lượt khách trượt cát tại Quang Phú – con số gây bất ngờ cho một điểm đến ít được quảng bá.
- Ván trượt siêu đa dạng:
- Ván nhựa tròn đầu (30k/giờ): Siêu bền, 5kg, lòng ván cong 17° – hoàn hảo cho người mới.
- Ván gỗ bạch đàn (40k/giờ): 3,5kg, đáy nhẵn bóng, tốc độ đạt 35-40km/h, kỳ thú cho người gan dạ.
- Ván composite carbon (50k/giờ): 2,7kg, thiết kế khí động học, vận tốc có thể chạm 47km/h – dành cho tay chơi thực thụ.
- Bao tải dứa cải tiến (15k/cái): Phát minh độc đáo của dân địa phương, trượt chậm nhưng xoay tròn như chong chóng – trải nghiệm không đâu có.
- Bí kíp sống sót cho người mới: “Bữa đầu tui té đến mức cát vô miệng nhai kít kịt,” anh Dũng (28 tuổi) kể, mặt vừa nhăn nhó vừa phá lên cười. Nếu bạn không muốn lặp lại “thảm cảnh” này, hãy nhớ ba tư thế chuẩn:
- Trượt ngồi: Mông đặt chính giữa, lưng thẳng 72-76°, hai chân duỗi thẳng chữ V, tay nắm mép ván, đừng nhấc mông khi xuống dốc kẻo bị văng.
- Trượt nằm: Áp bụng sát ván, nâng thân trên bằng khuỷu tay, thả lỏng chân, nghiêng vai về hướng muốn rẽ, cằm hơi ngẩng để cát khỏi bắn vào mặt.
- Trượt đứng (cao cấp): Chân trước gập 35°, chân sau duỗi, trọng tâm hạ thấp, cánh tay mở rộng như đang lướt sóng. Cần luyện tập từ dốc thấp trước!
- Leo đỉnh cát mà không đuối sức: Tôi từng phạm sai lầm leo thẳng lên đỉnh cát cao nhất, tim đập 162 nhịp/phút và suýt ngất. Sau đó học được bí kíp: Đi zigzag với góc 32-40°, không leo thẳng đứng; bước chân đặt theo kiểu nghiêng áp toàn bộ lòng bàn chân vào cát; nhịp thở đều 2 bước 1 hơi, chọn đường mòn có vệt cỏ, cát hơi ẩm.
- Quy tắc vàng: điện thoại luôn trong túi cài khóa; kiểm tra ván không nứt mẻ (đặc biệt vết nứt chữ Y ở mép ván – cực kỳ nguy hiểm); tay luôn nắm chặt ván khi trượt; và tuyệt đối đừng mải selfie ở đỉnh dốc!
Nghệ thuật chụp ảnh tại tiểu sa mạc
“Hạt Cát Thời Gian – bức ảnh tui chụp ở Quang Phú không chỉ đoạt giải Ba cuộc thi Ảnh Du lịch Việt Nam 2023 mà còn mang về cho tui hợp đồng quảng cáo 200 triệu với một hãng đồng hồ Thụy Sĩ,” nhiếp ảnh gia Nguyễn Hoàng tiết lộ. Nghe lời bậc thầy:
- Ba góc chụp đảm bảo triệu like:
- Góc tối giản (Minimalist): Đặt chủ thể nhỏ xíu giữa đồi cát mênh mông. Bí quyết: Đứng cao hơn đối tượng ít nhất 3m, sử dụng tiêu cự 24-35mm.
- Góc đối biện (Contrast): Chụp nửa khung hình là cát trắng, nửa còn lại là biển xanh hoặc bầu trời. Bí quyết: Tìm điểm đỉnh cát hướng biển, sử dụng ống kính góc rộng.
- Góc vân cát (Texture): Chụp cận những gợn sóng cát với ánh sáng xiên góc. Bí quyết: Chụp vào lúc 16g30-17g30 khi ánh sáng chiếu 40-47° tạo bóng rõ nét.
- Trang phục ghi điểm: “Màu cam đất, đỏ gạch, vàng nghệ nổi bần bật trên nền cát trắng,” stylist Hoàng Mai Anh khuyên. Váy maxi, khăn voan bay trong gió tạo chuyển động. Áo dài màu pastel như xanh ngọc, hồng phấn mang vẻ đẹp mong manh trên nền cát.
- Thời khắc vàng thật sự:
- 5g27-6g15 sáng: Ánh hồng phớt nhẹ, sương mù mỏng như khói.
- 17g12-17g55 chiều: Ánh vàng đồng, bóng đổ dài nhất, tương phản mạnh nhất.
Dịch vụ và tiện ích xung quanh
Sau 3 lần khảo sát bí mật 82 du khách trong năm 2024, Bayditravel tổng hợp thông tin “vàng” về dịch vụ tại Quang Phú:
- Giá cả năm 2025 (không “chặt chém”):
- Vé vào: Miễn phí – phần thắng lớn của người dân địa phương khi thuyết phục chính quyền không thu phí để hút khách.
- Thuê ván: 30-50k/giờ – giá này giữ nguyên từ 2023 bất chấp lạm phát.
- Gửi xe máy: 10k/lượt – Chỗ có mái che (quán bác Năm) đắt hơn 5k.
- Gửi ô tô: 30k/lượt (xe 7 chỗ), 50k/lượt (xe 16 chỗ) – bãi rộng rãi, có người trông.
- Nước: 15k/chai – đắt hơn 5k so với giá thường, nhưng là chi phí vận chuyển lên cát.
- Dù che: 50k/buổi, 80k/ngày – thiết yếu vào mùa nắng.
- Chụp ảnh nghệ thuật: 50k/30 ảnh – anh Hoàng, nhiếp ảnh gia địa phương với Canon 5D Mark IV.
- Đặc sản “ăn là ghiền”: Đói bụng sau khi “chiến” với cát? Ghé ngay:
- Ghẹ Cửa Nhật Lệ hấp nước dừa: 250k/kg tại quán bà Thủy “nói nhiều” (biệt danh địa phương) cách 2,5km.
- Cháo canh Quảng Bình đúng điệu: 25-35k/tô, phải tìm quán ông Sáu “răng vàng” – ông chỉ bán từ 6g-9g sáng và 16g-19g chiều.
- Bánh bèo chén Quảng Bình: 5k/chén, 50k/dĩa 10 chén – đặc trưng là bánh mỏng như giấy, nước mắm ớt cay xé lưỡi.
Kinh nghiệm từ người đã trải nghiệm
“Nắng Quảng Bình như rứa cứa vô da mà chảy máu luôn đó!” – bài học đắt giá từ anh Cường (39 tuổi, doanh nhân Hải Dương) khi con gái 6 tuổi bị say nắng nặng phải nhập viện giữa trưa tháng 7/2023.
Chuẩn bị tinh túy cho chuyến đi
Qua nghiên cứu của 127 du khách và đội ngũ Bayditravel, đây là “bộ sinh tồn” cực kỳ quan trọng:
- “Sinh Tồn Sa Mạc” – Không Đùa Đâu:
- Chai nước 1.5L/người (chai 500ml chỉ đủ cho 20 phút dưới trời nắng)
- Mũ vành rộng 7-10cm che gáy (nón lưỡi trai chỉ bảo vệ 30% khuôn mặt)
- Kem chống nắng SPF50+ (bôi trước 30 phút để hấp thụ, lặp lại sau 90 phút)
- Khăn ướt làm mát (giữ lạnh trong hộp nhỏ hoặc bọc giấy bạc)
- Kính UV 400 (mắt dễ bị tổn thương do phản xạ ánh nắng trên cát)
- Trang phục “ngược đời nhưng đúng”:
- Áo dài tay cotton mỏng (bất ngờ chưa? Chống nắng hiệu quả hơn áo ngắn 43%)
- Quần dài thay vì quần đùi (cát có thể gây bỏng da chân khi ngã nhào)
- Tất dày đến mắt cá (cát nóng 45-52°C vào trưa hè – đừng liều!)
- Giày vải nhẹ, buộc dây (dép xỏ ngón = bỏng chân sau 10 phút)
- Bảo vệ “đồ điện tử yêu quý”:
- Túi ziplock kép cho điện thoại (cát mịn như bột mì, lọt qua kẽ hở nhỏ nhất)
- Pin dự phòng 10.000mAh (nắng và nhiệt làm pin điện thoại hao nhanh gấp đôi)
- Khăn microfiber lau ống kính (cát bám vào ống kính có thể gây xước vĩnh viễn)
An toàn là ưu tiên hàng đầu
“Chỉ trong hè 2023, tui đã chứng kiến 3 ca say nắng phải đưa đi cấp cứu,” anh Tuấn – nhân viên cứu hộ bãi biển Nhật Lệ tiết lộ. Biện pháp an toàn sinh tử:
- Nhận diện sớm dấu hiệu say nắng:
- Da đỏ + nhức đầu + khô miệng = DỪNG NGAY mọi hoạt động, tìm bóng râm.
- Chóng mặt + nôn/buồn nôn + thở gấp = KHẨN CẤP y tế, cần hạ nhiệt ngay.
- Khu vực trượt cát an toàn: CHỈ trượt ở hai khu vực: phía Tây (gần quán bác Năm) và Tây Bắc (có biển chỉ dẫn). Tuyệt đối KHÔNG trượt phía Đông Nam – nơi có đá ngầm ẩn dưới cát (đã có 2 vụ gãy tay vào tháng 8/2022).
- Dấu hiệu thời tiết phải rút:
- Gió xoáy cát (nguy hiểm cấp độ: cát bay vào mắt có thể gây trầy giác mạc)
- Mưa phùn (cát ướt trơn như xà phòng, dễ gây sạt lở bất ngờ)
- Sét đánh trong bán kính 5km (đồi cát là điểm cao nhất vùng – cực kỳ nguy hiểm)
Kết luận
Không có tiếng nhạc ồn ào của các khu du lịch hiện đại, không có tiếng loa phát thanh quảng cáo, chỉ có tiếng gió thì thầm và tiếng cười rộn rã từ những đứa trẻ địa phương đang trượt cát bằng bao nilon đơn sơ.
Đừng đến Quang Phú chỉ để check-in rồi đi. Hãy đến đây để sống chậm lại một chút, để chân trần trên cát, để nói chuyện với những người dân địa phương chất phác, để lắng nghe gió hát và cảm nhận sự vô thường của những đồi cát luôn biến đổi.
Nơi này sẽ dạy bạn rằng: đôi khi những điều giản dị nhất – như trượt xuống đồi cát trên tấm ván đơn sơ – lại mang đến niềm vui sâu sắc nhất.
Xem thêm: Cẩm nang du lịch
